در سومین گزارش پایش تحولات تجارت جهانی، آینده ایران در عرصه سیاست بین‌الملل و پیامدهای دستیابی یا عدم دستیابی به توافق هسته‌ای مورد بررسی قرار گرفته است.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در رویکردی تازه انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران را در دستور کار قرار داده است. این مرکز در سومین گزارش خود از سلسله گزارش‌های پایش تحولات تجارت جهانی، موضوع حساس مذاکرات برجام را هدف قرار داده و از دو منظر «احیای برجام و چشم‌انداز روابط ایران و غرب» و «تأثیر توافق یا عدم توافق احتمالی بر مناسبات ایران با آمریکا و اروپا» به بررسی وضعیت آینده ایران در عرصه سیاست بین‌الملل و پیامدهای دستیابی یا عدم دستیابی به توافق هسته‌ای پرداخته شده است.
در بخش نخست این گزارش که حاوی نکات مهمی برای فعالان اقتصادی است، خوش‌بینی بی‌دلیل و تصور وقوع گشایشی چشمگیر و بادوام در صورت توافق، نفی شده و این‌گونه مطرح می‌شود که حتی در صورت لغو تحریم‌های هسته-ای، تحریم‌های حقوق بشری و تروریسم، همچنان ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر منافع متعارض ایران با غرب و با طیفی از کشورهای منطقه همچنان محلی برای تداوم تنش خواهد بود. ابهام در مواضع ایران در مورد تداوم مذاکرات و گسترش دامنه آن به حوزه‌های جدید، ابهام در مواضع روسیه و چین به‌عنوان دو شریک اصلی ایران، تغییرات مهم در سیاست خارجی ایران در دوره پساانتخابات و نهایتاً تشدید در تغییر سیستمیک یا باز توزیع قدرت در عرصه اقتصاد سیاسی بین‌الملل سبب می‌شود تا این تصور شایع که در صورت توافق امکان عادی شدن روابط ایران با هسته اقتصاد جهانی وجود دارد، به‌طورکلی نقض شود.
در بخش دوم گزارش نیز به بررسی مناسبات آینده ایران با ایالات‌متحده و اروپا درنتیجه توافق یا عدم توافق پرداخته و اعلام شده است: در صورت احیای برجام، فشار دیپلماتیک از طریق ائتلاف‌سازی با متحدان اروپایی برای وادارسازی ایران به مذاکرات فرابرجامی (شامل تغییر برخی مفاد برجام، مسائل منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران) افزایش خواهد یافت؛ اما در صورت عدم دستیابی به توافق مجدد، دو حالت وجود خواهد داشت: در حالت اول ایران برنامه هسته‌ای خود را گسترش داده و درنتیجه دوره جدیدی از اعمال تحریم‌ها بر ضد ایران آغاز خواهد شد. در این شرایط هم احتمال شکل‌گیری مذاکرات جدید برای توافق وجود خواهد داشت و هم احتمال اقدامات عملیاتی برای کند کردن برنامه هسته‌ای. در حالت دوم اگر برجام از بین برود هم تحریم‌های آمریکا بر ضد ایران تداوم خواهد داشت و هم ایران از بیم زمینه‌سازی برای تخریب ظرفیت‌های موشکی و منطقه‌ای خود، از ابزار برنامه هسته‌ای بهره‌ای نخواهد برد.
در مورد روابط ایران با اروپا نیز در صورت احیای برجام، علاوه بر وجود ابهام در مورد نحوه بازگشت مجدد شرکت‌های اروپایی به اقتصاد ایران به دلیل ترس از تکرار تجربه ترامپ، امکان فعال شدن لابی‌های ضد ایرانی در اروپا و افزایش تحریم‌های حقوق بشری وجود دارد. در صورت عدم احیای برجام نیز روابط ایران و اروپا به‌صورت معلق باقی خواهد ماند و چه‌بسا امکان تشدید تحریم‌های حقوق بشری هم وجود داشته باشد.
برای مطالعه متن سومین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» کلیک کنید.
منبع: اتاق بازرگانی ایران
